Prapë e diel. Jo se ka ndonjë rëndësi të madhe. Sa për të bërë pak muhabet me veten. Nuk më bëhet asgjë. Më shkoi mendja të vras veten. Budallallëk. Shumë dramë për asgjë. Kurrë nuk kam mundur ta kuptoj pse një njeri mund ta vrasë veten. Të gjithë do të vdesim një ditë, kështu që s’kam pse nxitohem bash sot. Kurrë s’i dihet. Diçka sikur po i mungon kësaj dhome. Ndoshta një mace. Më është bërë jeta lëmsh e maceve iu pëlqen të luajnë me lëmshe. Më dhimbset ajo mace që do të jetonte në një vend me mua.
Pela ime prej hekuri rri e heshtur mes një grumbulli biçikletash para hyrjes. Është e vetmja biçikletë që duket e lodhur. Qysh fëmijë kam dashur të kem një biçikletë. Kjo është biçikleta ime e parë. Më kujtohet Xan shkurtabiqi. Njeriu më i mirë i mëhallës sonë. E shikoja çdo ditë si rendte me shpejtësi me biçikletën e tij të hirtë.
Me zor i mbërrinte pedalet. E shtynte me zor pedalin e djathtë dhe e mbante këmbën ashtu në ajër derisa i vinte e majta. E kështu, plot herë të tjera. Rrinte drejt. Dukej sikur nuk po mbahej askund. Xani shihte punën e vet. Nuk kërkonte ndihmë prej askujt. E megjithatë, në një vend pallavraxhinjsh është e vështirë të shohësh veç punën tënde. Xani kishte një grua të gjatë. Thoshin se ishte memece. Nuk e ka çdokush këtë fat. Ajo ishte boll e bukur. Të gjithë burrat e mëhallës ia ngulnin sytë. Burra që merreshin me thashetheme gjithë ditën e lume. “Xan, a po mun ia mbërrin?” – i thoshin me tallje kur e shihnin tek kalonte me biçikletë si era. Ai bënte sikur nuk i dëgjonte. – “Xan, a po mun i del në krye”. Derisa ia binin në majë të hundës. “Bjere gruen tande, t’kallxoj”, – ia kthente ndonjërit. Ai i turrej mbrapa derisa hundët i mbusheshin me pluhur prej rrotave të biçikletës së tij të shpejtë. Me Xanin nuk mund të bëje shumë fjalë.
Dola në rrugë. Gjenevës i kishte rënë mbi krye një mjegull e vrugët. Gjithçka kishte fshehur kokën. Tramvaji i linjës 15 që kalonte pranë rrugës sime dukej si anije e vjetër piratësh. Një anije piratësh në një vend ku piratë guxojnë të jenë vetëm bankierët e mëdhenj. Dy-tri fëmijë bashkë me prindërit e tyre po dilnin nga kisha katolike përballë sheshit Plainplais. “Shpëtoji shpirtrat tanë, Jezu”, – thirrën njëzëri, me zë të lartë. Një lypës me flokë dhe mjekër të gjatë ktheu kokën. Nuk e kishin me të. “Mos ua zë për të madhe që ta çajnë kokën dhjetë herë në ditë, Jezu”, – pëshpëriti me vete duke buzëqeshur.
Mjegulla u rrinte mirë vendeve të humbura, si qyteti ku jam rritur unë. Atje nuk ndodh asgjë në dimër. Rrugët janë bosh. Njerëzit janë bosh. E vetmja gjë që bën vaki në dimër është vdekja. E ne shihnim se si në rrugicat e ngushta kalonin njerëz të mërzitur duke mbartur trupin e pajetë të ndonjë familjari të tyre mbi supe. Nja gjashtë, tetë, dhjetë veta që ndërroheshin mes vedi gjithë kohës. Pas tyre një turmë e vogël njerëzish ecnin në heshtje për ta përcjellë drejt varrezave në fund të qytetit. Ndonjëri mundohej të tallej me ndonjë tjetër. Por kot. Edhe shakatë më të goditura shkojnë dëm kur vdes dikush.
Liqeni nuk dukej pothuajse fare. E vetmja gjë që shoh është rrota e parë e biçikletës sime Peugeot që çan rrugën si pulë pa krye. Zbrita dhe fillova të eci nëpër lagjen Paquis. U futa në Rrugën e Bernës.
Më kujtohet fort mirë kur kam ardhur për herë të parë në Gjenevë. Askujt nuk i hante për një njeri më tepër që kalonte rrugës. Në Ballkan, njerëzit mendojnë se femrat e Perëndimit shkojnë me çdo mashkull që iu del përpara, ndërsa te ne duhet t’u shkosh mbrapa nja tre muaj për të nxjerrë diçka në dritë. Atëkohë, kisha disa muaj që kisha ardhur në Perëndim dhe nuk kisha takuar asnjëherë nga ato femra për të cilat flisnin burrat e Ballkanit. Derisa një ditë më ra udha këndej, nga Rruga e Bernës. Femra e parë filloi të më buzëqeshte dhe po më fliste diçka. Aty më erdhi fytyra. E dyta mbas saj po më thërriste me gishtin tregues. E harrova të parën dhe u afrova tek ajo tjetra. Aty pashë një të tretë, nga ana tjetër e rrugës. Një çokollatë e gjatë dhe e hijshme. Zot i madh! Ishte dita ime. Xhim tutkuni, mbreti i Rrugës së Bernës. Ëndrra e femrave të hijshme me taka të larta. Mbylla sytë dhe fillova ta përfytyroja veten në një shtëpi të madhe me shumë dhoma. Me gjithë këto hyjnesha brenda. Kaloja nga një dhomë në tjetrën. U buzëqeshja. Ua lëmoja flokët dhe dilja. Nuk dija me cilën të shkoja më përpara. Të gjitha më dëshironin. I dëshiroja njërën më shumë se tjetrën. Çfarë jete e trentë!
– Si e ke emrin, zemër? – i thashë asaj që po më thërriste me gishtin tregues.
– Njoqinfranke! – ma ktheu duke kafshuar buzën.
– Njëqindfranga!
– Po, njoqinfranke!
– Paske emër të shtrenjtë, zemër. Shkojmë e pimë nga një, Njëqindfranga?
– Njoqinfranke!
Para nesh u ndal një burrë nja 60 vjeç. Atij nuk i interesonte emri i saj. Ia bëri me shenjë dhe ajo filloi të ecë para, ky mbas. U futën në një derë të ngushtë përballë. Më erdhi për të vjellë. Sa herë kaloj këndej më vjen për të vjellë. I hipa pelës sime prej hekuri dhe u nisa për në shtëpi…
Qielli mbante erë nate e terr nuk ishte ende. Tramvajet kryqëzoheshin me njëri-tjetrin si lojtarë futbolli që merren vesh fort mirë mes tyre. Në këtë qytet nuk vrapon askush. Edhe ambulancat presin dritën e gjelbër në semafor. Më shkoi mendja tek ai poeti i hamamtë. M’u zu fryma. U mundova t’i jap biçikletës sa më shpejt që munda. Ndoshta nuk do të ishte keq që në numrin e ditës së nesërme të “Tribune de Geneve” të kishte një titull si “një veturë përplasi për vdekje një biçiklist që po ngiste në kah të kundërt”, ose diçka të tillë. Njëra nga plakat e këtij qyteti do të thoshte: “I gjori djalë.” Shoqja e saj do t’ia kthente: “Rregullat janë bërë për t’u respektuar.”
Kalova nëpër Rrugën e Sinagogës dhe para një librarie të vogël pranë saj. Në pidh të s’ëmës Sara! Nuk duhet të jetë edhe aq e vështirë të jetohet pa fytyrën tënde tinëzare. Gjithë çka paskësh ndodhur mes meje e asaj, në dy anët e asaj dërrase të vjetër, paskësh qenë një gënjeshtër e madhe. Edhe ato gota që bënte sikur m’i qeraste fshehtas Henrit, klientët që i përbuzte para meje, lotët e saj kokërr tek këndonte Billie Holiday-n, getat e grisura. Gjithçka paskësh qenë një flluskë sapuni mbi trupin e një njeriu që po lahet për herë të parë në jetë. Nëse kam mundur të mbijetoj gjithë këto kohë pa fytyrën e nënës sime të dëlirë, pa ty do të jetë si bukë me djathë. E për sherr, armiku më i madh i kujtesës është nostalgjia…
Po më ushtojnë veshët. Rruga po më duket si harmonikë në duart e një të dehuri. Kalova mespërmes sheshit Plainpalais dhe hyra në kah të kundërt. Dëgjoja sirenat e veturave dhe kujën e rrotave të zeza që rrëshqisnin mbi asfalt. Ndieja kundërmimin e frenave të tyre para hundës sime. S’paska pasur një njeri të zotë në këtë qytet që të frenojë nja dy sekonda me vonesë. U futa në rrugicën time. Para derës së hyrjes rrinte një vajzë. Më duket se banonte aty. Lidha biçikletën dhe u nisa për nga dera. Ajo nuk po m’i hiqte sytë.
Pjesë nga romani “Pa heronj, pa bujë”,
botimet “Pegi”, 2017
