Megjithëse ishte qen, mbante një emër njeriu. Dhe, çuditërisht, ai emër njeriu e bënte më qen se sa do ta bënte një emër qeni. Por kur e shihje në sy ndjeje se ata i kishte braktisur diçka që nuk e përcaktoje dot në i takonte asaj që i kishte dhënë emri prej njeriu apo asaj që ky emër i kishte zhdukur nga të qenit qen. Për vete nuk kisha takuar sy tronditës sa sytë e tij. Nuk e di ç’natë ishte zhytur brenda tyre që i drithëronte nga një dhimbje që nuk ishte as dhimbje njeriu dhe as dhimbje qeni. Ajo përhapej kudo dhe ti nuk e kuptoje si kalonte nëpër sytë e gjithçka që jetonte dhe merrte frymë.
Ai erdhi drejt meje sapo u largua makina. Dhe, si njeri që jam, gjëja e parë që bëra, lëviza dorën sikur do ta qëlloja me gur. Kur prisja të largohej, ai u mblodh i gjithi, zgjati qafën si të më tregonte ku duhej ta qëlloja, nëse kisha vendosur ta qëlloja, dhe priti. Kur goditja u vonua, lëvizi ngadalë kokën dhe, ashtu, gjysmë i përkulur, më vështroi me sytë e tij, ku nuk dalloje dot çfarë ishte prej njeriu, meqenëse mbante një emër njeriu, dhe çfarë ishte prej qeni, meqenëse ishte qen. Në vend të shihja sytë e tij (apo e pashë në sytë e tij), ndjeva se kisha ardhur në një vend të braktisur dhe të vdekur. Dhe në një vend të braktisur dhe të vdekur qentë janë të uritur. I thirra tim biri të sillte pak mish pule. Qeni u tremb nga zëri im dhe u bë gati të largohej. Ai dinte të largohej edhe pa u kërcënuar. Nuk e di përse zëri im iu duk kërcënues. Qeni më vështronte si të më thoshte: Përse me kërcënime? Trishtimi që më kishte ngjallur në fillim, kur pashë te sytë e tij se kisha shkuar për të kaluar pushimet në një vend të braktisur dhe të vdekur, u bë edhe më i mprehtë brenda meje. Atë çast ndjeva se braktisja ishte shfaqur brenda syve të qenit në të njëjtën kohë me braktisjen që u shfaq brenda qenies sime, megjithëse ishte hera e parë që shiheshim. Qeni vazhdonte të mos m’i ndante sytë, si të kërkonte prej meje t’i ktheja atë që i kishte munguar. Dhe ajo që i kishte munguar nuk ishte një copë mish pule. Por e kisha të vështirë të gjeja çfarë i kishte munguar. Dhe, për të mos u gjendur bosh, thashë përsëri se në një vend të braktisur dhe të vdekur të gjithë qentë janë të uritur.
Im bir u afrua me copën e mishit në dorë dhe nuk u tremb aspak nga qeni. Ai i foli dhe qeni lëvizi bishtin dhe më vështroi si të më pyeste në mund t’i afrohej tim biri. U tremba se mos bashkë me copën e mishit të pulës i kafshonte edhe dorën. Dhe për herë të parë e pashë si qen. Frika ime doli e kotë. I thashë tim biri t’ia hidhte para këmbëve copën e mishit. Ishte hera e dytë që e shihja përsëri si qen. Edhe kur copa e mishit i ra ngjitur me këmbët e para, nuk e përlau, si mendova, i shtyrë nga uria. Ai nuk po m’i ndante sytë. Ndoshta ishte më i uritur se kurrë, e, megjithatë, më shihte në sy, si të priste të shuante para urisë diçka që ishte më e padurueshme se uria për një qen. Nuk durova dot dhe i fola me një zë që më habiti (si të mos i flisja një qeni, por vetes), të hante mishin e pulës. Vetëm atëherë e përlau menjëherë, si do ta përlante çdo qen që endet nëpër një vend të braktisur dhe të vdekur, siç ishte vendi ku kisha shkuar për të kaluar pushimet e verës.
Qeni, si lëpiu buzët, mori përsëri qëndrimin e parë. Më vështroi në sy si të më lutej të mos e dëboja, por unë i tregova me dorën rrugën që duhej të ndiqte. Ai vetëm sa shkoi te dera dhe u ul rrëzë saj. Ishte një qen qime kuq, i bukur dhe dikur duhej të kishte qenë shumë krenar. Tani ishte vetëm një qen që kërkonte diçka që e kishte humbur. Se çfarë kërkonte nuk kisha si ta dija, prandaj më vrisnin sytë e tij, aq të butë dhe aq të trishtuar. Nuk e ngacmova më dhe hyra brenda të rregullonim dhomat ku do të flinim. Shtëpia ishte e madhe. Madhësia e saj e shkretoi edhe më shumë shkretinë e atij vendi. Si unë ashtu edhe gruaja ishim lodhur nga jeta e kryeqytetit. Ndërsa këtu na lodhi sa shkelëm, shkretimi dhe heshtja.
– Mos bëmë gabim që erdhëm? – tha më na fund gruaja ime.
– Nuk e di, – thashë.
– Nuk do qëndrojmë shumë, vetëm njëzet ditë.
– Ka vende ku edhe dy ditë janë shumë. – U pendova që fola ashtu sepse gruaja u mërzit.
– Mendova për ty, – tha ajo. – Je lodhur…
– Të dy jemi lodhur, – thashë dhe se pse shtova: – Këtu edhe qentë kanë harruar të shohin si qen.
– Çfarë?!
– Asgjë, asgjë, – thashë dhe hyra në dhomën ngjitur.
Ajo ishte tërë dritë dhe mbante ende erë pishe. Isha i vogël kur erdha për herë të parë këtu dhe ajo dhomë më ishte shfaqur shpesh si një ftesë e përsëritur. Shumë nga ata që kishin fjetur aty kishin vdekur. Tani isha unë më i moshuari që do flinte aty. Drita e heshtur e perëndimit më shtoi dhimbjen dhe se pse thashë se kisha ardhur vonë, tepër vonë. Duhej të kisha ardhur shumë vite më parë. Vetëm era e pishës nuk kishte ndryshuar. Ajo do vdiste së bashku me shtëpinë. Shtëpia më shumë se do të vdiste, do të shembej.
Dera u hap me vrull dhe brenda hyri e tmerruar gruaja. Ajo shkoi drejt e te dritarja dhe më thirri të shkoja edhe unë aty, duke më treguar me dorë oborrin. Im bir po luante aty me qenin.
– Mos ki frikë, nuk ka për ta kafshuar, – i thashë gruas.
– Ku i zihet besë qenit!
– Atij i zihet, – thashë. – Ai të vështron si të jetë njeri.
Më erdhi keq që ai qen vështronte si njeri. Gruaja hapi dritaren dhe i thirri djalit të hynte brenda. Atë çast pashë atë që kisha parë kur zbritëm nga makina dhe na u afrua qeni. Ndërsa kur luante me tim bir sytë e tij ishin sy qeni, kur im bir u bë gati të hynte brenda sytë e tij u bënë sy njeriu. Ai e shoqëroi me sy tim bir gjera hyri brenda, pastaj priti një çast se mos im bir dilte përsëri në oborr dhe kur ai nuk doli, shkoi dhe u ul rrëzë derës së rrugës. Sytë e tij humbën ngjashmërinë me sytë e njeriut dhe u bënë sy qeni. Ai i kishte sytë si një natë e bukur vere. Djali erdhi te ne dhe ia bëri me dorë që nga dritarja. Qeni ngriti kokën dhe tundi bishtin. Muzgu në atë fshat rrëshqiste më shpejt se sa në qytet dhe po shkrihej mes errësirave të para të natës. Pylli mbi fshat nxinte. Heshtja ishte e rëndë si ta kishte lënë aty një vargan i përmortshëm. Nuk durova dot dhe i thashë gruas se do shtrihesha të flija.
– Kaq shpejt! – u habit ajo.
– Këtu nuk është asnjëherë as shpejt dhe as vonë, – thashë.
– Si të duash, – tha gruaja që nuk kishte kuptuar asgjë.
Por u pendova që kisha thënë se do të shtrihesha për të fjetur. Gjumi jo vetëm nuk po më zinte, por të qëndruarit shtrirë po më kthehej në torturë. U çova dhe pa e kuptuar e kapa veten duke kërkuar qenin. Dola në oborr dhe kur e pashë që nuk kishte luajtur nga vendi, u lehtësova. Ai ngriti kokën dhe donte të më afrohej, por se pse pata frikë. Sytë e tij dyshues ishin më se sy njeriu. Qëndroi para këmbëve të mia dhe priti. U përkula dhe i përkëdhela kokën. Sytë e tij humbën ngjashmërinë me sytë e njeriut dhe u bënë sy qeni. Dhe ai i kishte sytë si një natë e ngrohtë vere. E përkëdhela gjatë sepse më dukej sikur sapo të largoja dorën sytë e tij do të bëheshin përsëri sy njeriu. Kurse ai i kishte shumë të bukur sytë prej qeni. Nuk e mbaj mend sa qëndrova duke e përkëdhelur. Erdhi edhe gruaja me djalin. I sollën për të ngrënë. Sa mbaroi së ngrëni shkoi dhe u shtri nën strehën e prishur të derës së rrugës. Ne hymë brenda sepse era që filloi të fryjë ishte e ftohtë, megjithëse ishim në kulmin e verës. Dhe mua m’u kujtua se natën aty frynte shumë erë edhe në verë. Tani ajo frynte në një vend të braktisur dhe të vdekur dhe ne kishim ardhur në atë vend të braktisur dhe të vdekur për të kaluar pushimet.
Të nesërmen, sapo u zgjova, dola menjëherë në oborr. Qeni, sa më pa, m’u afrua duke tundur bishtin. I përkëdhela kokën dhe i thashë të më ndiqte. Ai nguroi për një çast, si të mos u besonte veshëve që i thashë të më ndiqte, dhe erdhi i bindur. Prania e tij më hoqi disi trishtimin e ditës së mbërritjes. Zbrita drejt sheshit ku dikur ngrihej klubi i fshatit. Ai ishte i braktisur dhe po i shembej çatia. Dy pula të hutuara çukisnin barin që kishte mbirë midis gurëve. Para se të vija mendoja se kafen do ta pija aty, nën hijen e rrapit, çdo mëngjes. Por klubi po jetonte verën e tij të fundit. I rashë sheshit rrotull dhe kur ndalova, ndaloi edhe qeni. U pamë në sy. U kthyem në shtëpi dhe im bir iu gëzua qenit. Kur nuk e kishte gjetur në oborr kishte menduar se qeni ishte larguar dhe nuk do të kthehej më. Ai filloi të luajë me të, ndërsa unë hyra brenda.
– Edhe klubi po shembej, – i thashë gruas. – Kafen do ta pi këtu.
Ajo shkoi të më bënte kafen.
– Po të duash ikim, – më tha kur më vuri para filxhanin e kafes turke.
– Duhet të kishim ardhur më parë, – thashë.
– Ti e di që nuk vinim dot.
– Duhej të kishim ardhur më parë, – përsërita i nxehur. – Tani as vetë nuk e di përse erdhëm. Të gjitha kanë vdekur. Unë jam më i moshuari që ka fjetur dikur këtu.
– Po të duash ikim.
– Jo, – i thashë, – do qëndrojmë.
Ajo nuk foli. Dhe unë kuptova se po më trembte vdekja. Ishte tepër herët për moshën që kisha t’i trembesha vdekjes, por frika e saj, që kishte qëndruar fshehur në qytet, u gjend zbuluar në atë fshat të vdekur dhe të braktisur. Piva kafen dhe i thashë gruas të shkonim diku për të kaluar ditën.
– Kur të bësh për të ngrënë mos harro qenin.
Ajo nuk më kundërshtoi sepse nuk donte të më shtonte mërzinë. Tërë ditën e kaluam në pyll. Sikur të mos ishte qeni nuk do dinim ç’të bënim. Ai luante me tim bir, hiqej zvarrë mbi bar dhe diku, aty mes lajthive, ndoqi një lepur të egër. Me siguri do ta kishte kapur, por se pse, kur i ishte afruar shumë, ndaloi dhe u kthye nga ne, na pa që atje ku ndaloi dhe, pa kaluar as disa sekonda, u sul drejt nesh më me shpejtësi se sa kishte ndjekur lepurin e egër. Kur ndaloi para këmbëve të tim biri, pashë se frika prej njeriu u kthye në sytë e tij në një gëzim të çiltër qeni. Atëherë e kuptova përse përpëlitej midis qenit dhe njeriut. Si njeri nuk mund të ishte i lumtur, si qen, po. Dhe u kthye shumë shpejt në qen. Të gjithë, edhe gruaja, e cila me siguri kishte vënë re frikën e qenit, se ndërsa ndiqte lepurin e egër, ne, njerëzit, ishim larguar. Filluam të vrapojmë mes lëndinës të rrethuar nga lajthitë e dendura. Më i gëzuar nga të gjithë ishte qeni. Gëzimi i tij i pafajshëm na përfshiu të gjithë.
– Sa mirë që na priti një qen, – i thashë në mbrëmje gruas. – Po të mos ishte ai do kisha ikur prej këtej.
Nga jashtë erdhi një e lehur e egërsuar qensh dhe më pas lehjet e përleshjeve. Ato ishin aq të forta sa u drodhën edhe qelqet e dritareve. U përpoqa të shoh jashtë por ishte errësirë. Përleshja sa vinte dhe bëhej më e egër. Qentë vazhdonin kacafytjen se kush do të bëhej zot i atij fshati të braktisur dhe të vdekur. E kisha të vështirë të dëgjoja të lehurat e qenit tonë. Nuk e kisha dëgjuar ndonjëherë të lehte. U tremba se mos merrte plagë të rënda në atë përleshje të egër. Nuk doja të vdiste për shkakun tonë. Sepse me siguri nuk po ndeshej për vete por për ne. Mes shkurreve të gardhit pashë si ishin bërë njësh dy qen. Rrëmbeva elektrikun e dorës dhe zbrita me vrap shkallaret prej dërrase. Kur dola në oborr një angullimë e ngjirur po shuhej duke u larguar. Hapa derën dhe qeni erdhi drejt meje duke çaluar. U ul në vendin e tij të zakonshëm dhe filloi të lëpijë këmbën e majtë. U përkula mbi të por nuk guxova ta përkëdhel. Ai, si të mos më ndjente, vazhdoi të lëpijë këmbën. Nuk e mbaj mend sa qëndrova aty, në oborr. Kur shkova për të fjetur kisha një ngazëllim brenda vetes. Ishte një ngazëllim i panjohur, i paprovuar ndonjëherë dhe më erdhi keq që po e provoja aq vonë. Dhe para se të më zinte gjumi thashë se duhej të kishim ardhur aty shumë vite më parë. Tani, të gjitha vitet kur duhej të kisha ardhur në atë vend të braktisur dhe të vdekur më dukeshin si një armë e heshtur me të cilën kisha vrarë veten çdo ditë, pa e kuptuar.
Të nesërmen, që në mëngjes u mora me mjekimin e këmbës së plagosur të qenit. Ishte gjëja më e mirë që mund të bëja në atë vend të shkretë. Megjithatë, që të tre, unë, gruaja dhe im bir, nuk e kishim ndjerë ndonjëherë aq shumë pranë njëri-tjetrin se sa duke mjekuar këmbën e qenit. Harruam nga kishim ardhur dhe ku kishim ardhur. Ishim bashkë dhe koha dhe hapësira nuk kishte asnjë rëndësi. Dhe kur i shkrin kufijtë e rëndë të kohës je vetëm vetvetja. I vetmi kufi i prekshëm ishin sytë mirënjohës të qenit. Në qiellin e tyre rrëshqiste gjithçka që donte të ishte vetvetja.
Qeni nuk kishte asgjë prej njeriu, përveç emrit që e mësova dy ditë më pas. Deri atëherë nuk guxoja t’i thërrisja me një emër. Ajo që më habiti ishte se edhe im bir nuk i vuri ndonjë emër. Ne donim t’i thërrisnim me emrin që kishte pasur dikur, sepse ashtu do të na dukej sikur kishim qenë gjithmonë aty dhe ai nuk ishte një qen i braktisur dhe i vetmuar. Kur mësuesi, që kishte ardhur nga qyteti për të gjuajtur vjedhurazi shkurta, na tha si quhej, më erdhi keq që qeni kishte një emër njeriu. Edhe tim biri nuk i pëlqeu, sepse emri nuk tingëlloi bukur. Kur i thirra dhe ai erdhi drejt meje rëndë-rëndë, emri m’u duk i shëmtuar. Ai qen duhej të kishte një emër qeni. Ndoshta nuk duhej të kishte emër. Sepse çdo emër do i vihej nga njeriu dhe duke u vënë nga njeriu, do i ngjante një rripi apo një zinxhiri që do e mbante të lidhur pas çnatyrimit. Jo më kot në fillim gjithçka tek ai ishte larg të qenit qen. Ai u kthye qen kur na gjeti ne. Të zotët e tij kishin ikur në Kanada dhe ai kishte mbetur vetëm. Vetmia e tij ishte vetmi njeriu. Kur ajo u thye me ardhjen tonë, u bë përsëri qen. Kur i tregova mësuesit për përleshjen e natës, ai më tregoi se qeni ynë ishte ndeshur me Ujkun. Edhe të zotët e Ujkut ishin larguar për në Kanada. Ata e kishin gjetur Ujkun këlysh të vogël, e kishin marrë dhe e kishin ushqyer si fëmijë me biberon. Ai u bë një qen me hijen e rëndë të ujkut. Kur të zotët u larguan për në Kanada, u bë ujk, kur brenda lëkurës së tij përpëlitej ende qeni. Mësuesi ishte habitur si nuk e kishte shqyer Ujku qenin tonë.
– Vetëm sa e kafshoi te këmba, – thashë.
– S’më besohet!
Kurse unë e besoja. Qeni ynë, si kishte provuar vetminë, nuk donte më, që ta dëbonim, po qe se do të mposhtej nga Ujku. Më shumë se me Ujkun, ishte përleshur me veten të parë tek Ujku. Këto mendime nuk ia shpreha mësuesit. Ai e kishte mendjen të vriste vjedhurazi shkurta, që edhe pa çiften e tij ishin shfarosur pothuaj krejt. Më tha të shkoja me të dhe të merrnim me vete edhe qenin. Qeni ngriti kokën, si të kishte kuptuar përse bëhej fjalë, dhe më vështroi pa m’i ndarë sytë.
– Eja, – i thashë dhe eca drejt shtëpisë.
Mësuesi më pa i habitur dhe më thirri të qëndroja. Por nuk ndalova. Nuk mund të shkoja për gjah me të. Aty çdo gjë ishte ose e vrarë ose e plagosur. Gjaku që po shterej ishte i padukshëm, por unë e ndjeva në tërë trupin tim. Atë e kisha parë edhe në sytë e qenit ditën kur erdha.
– Këtu vetëm duke gjuajtur mund të vrasësh kohën, – dëgjova zërin e mësuesit. – Mos harro se ke një qen të mirë.
Nuk doja të vrisja kohën duke e detyruar edhe qenin të bënte diçka të diktuar nga unë. Doja që ai të bënte atë që i thoshte natyra e tij. Dhe natyra e tij nuk i thoshte të gjuante, por të qëndronte me ne. Ashtu ndjehej më qen. Natën e futëm brenda në shtëpi nga frika e Ujkut. Ai qëndroi aty deri vonë, por kur fikëm dritat, shkoi te dera dhe u përpoq ta hapte. Dera nuk u hap dhe ai u kthye nga ne, si të lutej ta ndihmonim. Mendova se donte të kryente nevojat dhe ia hapa derën. Para se të largohej na vështroi të treve, tundi bishtin dhe doli nga dhoma. Prita të kthehej, por ai nuk u kthye. Shkova te dritarja dhe e pashë që ishte shtrirë nën strehën e rrënuar të derës së rrugës. Nuk kishte për të fjetur natën. Do qëndronte atje, megjithëse mund t’i kishte pëlqyer më shumë të flinte me ne. Ia thashë këtë gruas dhe ajo u ngjesh pas meje.
Jashtë nata ishte e qetë, e heshtur dhe herë pas here shihnim nga dritarja si shuhej bishti i largët i ndonjë ylli. Ndoshta ishte nata e yjeve që binin. Gjumi ishte arratisur dhe ne nuk dinim çfarë t’i thoshim njëri-tjetrit. Gruaja shtrëngohej përherë dhe më fort pas meje dhe mua m’u duk sikur flokët e saj kishin thithur lëngun e barit të njomë, që nuk e njihte stinën e thatë të verës. Dhe ndërsa po më dehtë era e natës, e barit dhe e flokëve të gruas, dëgjova zërin e saj të ndrojtur, si të vinte nga largësia e thellë e viteve:
– Dua të bëjmë dashuri…
Kur në dhomë po regëtinte drita e parë e mëngjesit, ishim dy njerëz që nuk e dinim ç’moshë kishim, mbasi e kishim harruar atë. Kishim ecur gjithë natën, pa e ditur kush ishim, ku shkonim dhe ku do të mbërrinim. Gruaja, si të kishte ftohtë nga ajri i mëngjesit, ngjeshi kokën pas gjoksit tim.
– Mendoja se nuk do të përsëritej më, – më pëshpëriti.
Fryma dehëse e asaj nate nuk u shua aspak në netët e tjera. Ne ndjenim dridhjen e saj dhe po na vinte keq që do largoheshim. Dhe ndërsa e dinim se do largoheshim, qenit nuk i shkonte në mendje një gjë e tillë. Ai ishte i kënaqur dhe ndahej nga ne vetëm kur binim për të fjetur. Shkonte nën strehën gjysmë të shembur të derës së rrugës dhe ne ishim të qetë. Asnjërit nuk po i dukej se ndodhej në një vend të braktisur dhe të vdekur. Ndoshta qeni nuk kishte fjetur kurrë aq pak sa flinte që kur erdhëm ne. Rrinte zgjuar tërë natën e natës dhe ndoshta frika e vetme që i shfaqej papritmas ishte frika e vjetër e braktisjes.
Ditën e fundit, për habi, nuk e pashë në sytë e tij frikën e braktisjes. Ai ishte bërë qeni që kishte qenë para braktisjes. Tërë ditën e kaluam sa te pylli me lajthi aq edhe te përroi i vogël, që sa vinte dhe po e shterte ujin. Atë ditë qeni ishte më i gëzuar se kurrë, luante me tim bir, zhytej në ujë, humbiste mes barit dhe lajthive dhe vraponte si të ishte dehur nga dashuria. Kur e shihnim ashtu harronim se të nesërmen, herët në mëngjes, do largoheshim. Ne do ta kujtonim vazhdimisht atë qen me emër njeriu. Kaq na mjaftonte për të mos e marrë dot me mend çfarë do të ishte për të ndarja. Ne do të mbartnim me vete mirënjohjen për të, sepse po të mos kishte qenë ai, do ishim larguar shumë shpejt, të sigurt që nuk do të shkelnim më aty. Do të vinim përsëri verën e ardhshme dhe qeni do të na priste. Mendimi se qeni do të na priste, e ktheu ndarjen me të, në një ndarje të shkurtër. Vetëm im bir ishte i mërzitur. Ai e ndjente më dhimbshëm nga të gjithë ndarjen. Dhe thashë se ajo ishte gjëja më e natyrshme.
Valixhet i mbyllëm sapo dëgjuam makinën që ndaloi para shtëpisë. Qeni ishte te dera e rrugës dhe nga qimet e kreshpëruara e kuptova se i kishte inat makinat. Shoferi na bëri zë nga poshtë dhe ne zbritëm. Qeni, kur na pa me valixhet në dorë, filloi të hidhte sytë sa nga ne aq edhe nga shoferi. Kur ia ngulte sytë shoferit vështrimi i egërsohej. Ai nuk e kishte parë asnjëherë shoferin, por si dukej i kishte marrë inat shoferët që kur ata morën me vete të zotët e tij që do të niseshin për në Kanada. Futëm valixhet në makinë dhe unë i hodha çelësin derës. Edhe sikur ta lija hapur, aty nuk do të vinte njeri për të vjedhur, sepse të gjithë e dinin se ai ishte një vend i braktisur dhe i vdekur. Qeni kishte ndjekur të gjitha lëvizjet e mia, si të mos kuptonte përse i bëja ato. Edhe kur djali u përlot nga ndarja, edhe kur gruaja i foli tërë dashuri, përsëri më vështronte si të mos kuptonte ç’po ndodhte. Ne sikur u lehtësuam disi nga që nuk kuptonte ç’do të ndodhte. Dhe menduam se qeni do të vazhdonte jetën e tij deri sa të vinim verën tjetër. Hipëm në makinë dhe kur po mbyllnim derën pamë atë që nuk na shkoi në mendje se do të ndodhte. Qeni lëshoi një angullimë rrëqethëse dhe u hodh drejt derës së makinës, duke iu hakërruar shoferit. Unë u shtanga i gjithi, sikur shoferi të gabonte dhe të hapte derën, qeni kishte për ta shqyer. Ai filloi të gërvishtë derën duke lehur. Pashë në sy gruan. Ajo ishte bërë e bardhë në fytyrë nga tronditja. Im bir filloi të qante pa zë. Lotët i rridhnin të heshtur faqeve. Qeni ishte hedhur nga dera ku rrinte ai, ngjeshi turirin pas xhamit dhe i lutej tërë dëshpërim tim biri. Ai ishte shpresa e tij e fundit.
– Nuk kemi ku ta mbajmë, – i thashë tim biri.
Shoferi filloi të shahej sepse ia gërvishti derën.
– Sa të vemi në Tiranë do ta çojmë bashkë për ta lyer, – i thashë.
Shoferi nuk foli dhe ndezi motorin. Qeni lëshoi një angullimë të thellë që u përhap mbi çatitë e shembura të fshatit, si të ishte grahma e fundit e atyre ditëve të bukura që kishim kaluar bashkë. Djali vazhdonte të qante pa zë. Qeni lutej të mos largoheshim. Sytë e tij kishin dhimbjen më tronditëse që kisha ndeshur deri atëherë. Isha i sigurt se atë dhimbje nuk do ta ndeshja më te asnjeri.
– Nisu, – i thashë shoferit se nuk po duroja më.
Sapo makina lëvizi, qeni bëri një kërcim të befasishëm dhe si i doli para makinës, u shtri ngjitur me rrotat. Shoferi ngriu në timon. Ai e harroi inatin që pati me qenin se i gërvishti makinën. Asnjëri prej nesh nuk kishte forcë të zbriste dhe ta largonte qenin nga para makinës. Nuk e di sa kohë qëndruam brenda makinës si brenda dhimbjes së qenit. Dhe ndoshta do të rrinim ashtu tërë ditën, sikur të mos ishte shfaqur përsëri mësuesi, që do vriste vjedhurazi edhe shkurtat e fundit. Sa pa qenin të shtrirë para makinë kuptoi gjithçka. U ul pranë tij, i përkëdheli kokën, e ngriti më këmbë duke e tërhequr pas vetes. Qeni nguli thonjtë pas tokës së tharë nga vera pa shi. Mësuesi vazhdonte t’i fliste qenit, por as unë, as gruaja dhe as djali nuk e dëgjonim çfarë i thoshte. Veshët uturinin nga angullima e dëshpëruar e qenit. Pashë si në mjegull mësuesin që po tërhiqte zvarrë qenin dhe po si në mjegull pashë edhe sytë e qenit. Ata ishin sy njeriu. Dhe ndjeva se qeni kishte për të vdekur shumë shpejt dhe ne nuk do të vinim më në atë vend të braktisur dhe të vdekur.
Foto e autorit: Roland Tasho
