VAJTIMI
Kur e sollën tim atë të vrarë në shtëpinë tonë, nëna u shkreh në vaj dhe për një kohë qau me zë të ulët, ashtu siç qanin zakonisht gratë në anët tona. Ajo uli degërminë mbi sy dhe për disa orë i qëndroi te koka tim et, por kur e morën të vdekurin ta shtrinin në tabut, nëna sa bëhej kruspull, sa vinte duart mbi kokë dhe sa ulërinte e qante me ngashërime. Katër burra të gjatë dhe të zbehtë e morën tabutin që ta nxirrnin nga shtëpia. Nëna iu doli përpara dhe nuk i la të ecnin. Ata e mbajtën hapin dhe e ulën tabutin te shkallët e oborrit, nëna nisi një gjëmë që dukej sikur vinte nga thellësia e erret e tokës, dikush nga burrat e zuri nënën nga llërat dhe u përpoq ta largonte nga tabuti, por ajo kërkoi që ta linin aty vetëm për një çast, në mënyrë që t’ia thoshte burrit të saj dy-tri fjalë te koka. Ajo e vajtoi burrin e saj me një zë të thekshëm, që ta ngjethte mishin dhe të shkaktonte mornica.
Nuk e mbaj mend se çfarë i tha tamam tim et, por më kujtohet se në fund e qortoi për një palë çorape të reja, të cilat ia kishte lënë pa i veshur në sëndukun e pajës, dhe për një unuer me pak duhan dhe me kaf që e kishte lënë në qoshe të oxhakut. Zëri i nënës e çante në copa ajrin e lagësht të vjeshtës, ishte një klithje dhe një hije klithjeje që shkonte pas saj. Nëna njehte si me tahmin hapat e një burri që kishte ikur pa kthyer kokën prapa, hija e tij e gjatë kalonte bregoret dhe humbte në mjegullën dendur matanë liqenit. Nuk ishte vetëm hija e tim et që përftonte nëpër atë vajtim, ishte një radhë e pakëputur burrash që ktheheshin nga një mort dhe shkonin në një mort tjetër. Zëri i nënës i thërriste dikujt që kishte ikur larg në atë radhë, pas pak i përgjigjej po dikujt që e thërriste nga larg. Nëna vajtonte dhe njehte tim atë sikur numëronte një radhë të moçme të burrave të vdekur. Ajo dukej sikur nuk qante vetë, ishte zëri i saj që pikte lot dhe nxirrte gjëmë. Ishte një zë i errët dhe i ftohtë, që i mbështillej vjeshtës nëpër gjymtyrët e mpirë.
Fytyrat e grave u zbardhen si qefin. Sekush nga burrat ktheu kokën anash, që të fshinte sytë me shpinën e dorës. Nga qafa e Rumisë, atëherë, fryu një erë e hollë, e cila solli mbi oborrin e shtëpisë sonë ca pika të largëta shiu. Unë kisha zënë vend nën strehën e shtëpisë dhe shikoja qiellin bosh, mjegullën bosh, erën bosh. Një hop bëra siç pash të bënin disa burra në atë rast: e ktheva kokën anash dhe fshiva sytë me shpinën e dorës. Por gënjeva, sepse nuk më rrodhi asnjë pikë loti.
Pas pak shiu nisi të binte më me nxitim, sikur ngutej të shkonte diku. Nëna u bë kruspull dhe zuri vend në cep të shkallëve të oborrit. Nuk vajtoi më, vetëm qau në heshtje, teksa burrat e ngritën tabutin dhe u nisën për në varreza. Pas tabutit u renditën më pleqtë. Rruga ishte e shkurtër deri te varrezat e katundit tonë dhe ata nuk ftilluan ndonjë bisedë. Mua nuk më lënë të ecja në fund të radhës, ashtu siç mendoja se duhej të bëja, sepse aty nuk do të më pengonte njeri të mendoja për vdekjen e tim et. Në përgjithësi, unë mendoja se im atë nuk kishte pasur ndonjë arsye të kërkonte një botë tjetër më të errët dhe më të frikshme nga kjo që shihnim ne. Pasi na erdh lajmi se e kishin vrarë tim atë, ushtarët na e rrethuan shtëpinë dy net radhazi, nuk kuptohej përse e bënin këtë, sikur kishin frikë se im atë do të kthehej nga të vdekurit dhe do të vinte të takohej me nënën. Një herë madje e përfytyrova një gjë të tillë dhe më lëvizi nga vendi kupa e kresë. Natën e rrethimit të dytë nuk më lënë të dilja të bëja shurrën nën strehë, ashtu siç bëja rëndom para se të flija, prandaj atë natë pash ëndrra të këqija. Më bëhej gjithnjë sikur hyja në një shpellë të errët dhe prapa meje mbyllej gryka e shpellës me një gur të madh, ndërsa unë mbetja ta bëja në errësirë pjesën tjetër të jetës.
Tabuti më në fund arriti te varrezat dhe mua më shtynë përpara që të zija vend te varri i hapur. Një rrebesh shiu zbriti nga retë dhe mbuloi tokën me zhurmërimën e rrëkeve. Ajri u bë i zi, si i lyer me blozë. Gropa e varrit, të cilin e kishin hapur tre-katër kushërinjtë tanë, u mbush me ujë dhe dy burra zbritën që të hiqnin ujin me teneqe të vjetra. Uji ishte i turbullt dhe i kuqërremët, dy burrat nuk e mbanin dot ujin jashtë gropës së varrit. Dikur ata i hodhën teneqetë tej dhe në fund të gropës shtruan ca dërrasa të vjetra, mbi to shtrinë tim atë të mbështjellë me qefin të bardhë, qefini ishte i lagur dhe tim et iu ngjit pas fytyrës dhe trupit, burrat vunë me nxitim edhe dërrasa të tjera, dërrasat i vendosën pjerrtas, në mënyrë që ta mbronin të vdekurin nga dheu që do të hidhnin sipër tij. Unë vazhdova të rrija pranë gropës së varrit dhe shikoja asagjënë e trishtë që më rrinte përpara. Ndërkohë, uji filloi të mbushte gropën dhe mua m’u duk sikur im atë lëvizi pak. Mbase desh të ngrihej, sepse në fund të asaj grope uji filloi të rritej dhe atë çast nga qafa e Rumisë zu të frynte një erë pa kuptim.
Në fund të pranverës tjetër ndodhi që ushtarët e kufirit vranë një djalë të ri, i cili zinte peshk afër Ujdhesës së Plakut. Ai ishte i vetmi djalë i Tahir Hysit nga Veleliajt. Rojat e hodhën të vrarin në kënetën e Vaut të Fikut dhe ikën me nxitim me një barkë me motor, barka bënte shumë zhurmë dhe nxirrte tym të zi, djalin e ri e kishte marrë plumbi mbi vetullën e majtë dhe ai ngjante si të ishte kredhur në një gjumë pa ëndrra. Njerëzit u mblodhën te Vau i Fikut dhe qëndruan të heshtur buzë kënetës gjysmën tjetër të asaj dite. Mbaj mend se nga fundi i pranverës liqeni ynë bëhej shumë i kaltër, edhe qielli mbi liqen vinte i kaltër, edhe hijet e ullinjve në atë lugajë bëheshin të kaltra. Nëna atë stinë kishte veshur këmishën e bardhë, degërminë e bardhë, xhamadanin e bardhë, bohçen e bardhë dhe kishte shkuar të vajtonte djalin e ri në atë katundin afër liqenit.
Kur u kthye, unë pash se nëna i kishte sytë të mbushur me hije të errëta, dhe ajo bardhësia e veshjes së saj dukej e vjetër dhe e përdorur, sikur vinte nga një vajtim që kishte zgjatur tërë jetën. Po me atë radhë nëna u mbyll në odën e saj dhe vajtoi gjithë atë ditë pranvere dhe të nesërmen deri në mbrëmje. Unë qëndrova pas derës dhe mbajta vesh fjalët që thoshte. Ajo nuk vajtoi një njeri të caktuar, vajtoi të gjithë të vdekurit dhe gjëra të tjera që zakonisht nuk vajtoheshin te ne. Ajo vajtonte pranverën që ikte dhe nuk kthehej më, vajtonte nënën e saj që e kishte lënë fëmijë dhe nuk kishte ardhur asnjëherë që ta shihte. Ku i ke tash sytë e zi, o e mjera unë, o, pse nuk erdhe një herë me m’pa, o e mjera unë, o! Vajtonte për një zog mali që diku larg e kishin mbyllur në kafaz, pastaj iu kthehej sërishmi të vdekurve, ndonjërin e thërriste me emër dhe e pyeste për të vdekurit e tjerë, një herë e përmendi babanë dhe e qortoi pse e kishte lënë vetëm, foli përsëri me zogjtë e malit dhe e përmendi disa herë qyqen që këndonte në rrem të thatë. Zëri i saj dikur u mek, u bë i vrimëzuar nga thirrjet dhe rënkimet. Kisha përshtypjen se nëna vajtonte diçka krejt abstrakte, vetëm që nuk gjente fjalë për ta shprehur atë. Pse nuk e shoh atë që nuk shihet, o e mjera unë, o! Pse nuk di atë që nuk dihet, o e mjera unë, o!
Pas kësaj stine, nëna u bë disi e largët, sikur rrinte mbas hijes së zërit të saj të trishtuar, ishte një si perde e endur me rënkimet dhe gjëmat e saj, që e mbante botën të mbyllur në një dhembje pa shpjegim. Nëna vishej me të bardha dhe shkonte të vajtonte vdekjen kudo që të ishte ajo, pastaj ajo kthehej me një pamje të qetë, por disi të mërguar dhe të braktisur. Dukej sikur në ato vdekje të panjohura linte nga një pjesë të brengës së vet, më pastaj dukej sikur bota këndej vdekjes nuk ishte botë e njëmendët, këndej vdekjes ajo donte të mos i mbetej asgjë, asnjë peng, asnjë mall, të gjitha t’i merrte me vete në një ecje të largët. Kjo ndjesi më mbushte mllef, sepse nëna e donte vdekjen dhe ajo ishte ngushëllimi i saj i vetëm. Kudo që vdiste dikush ndër ato anë, nëna mbështillte një bohçe me gjërat e saj të nevojshme dhe ngarendte të bënte vajtimin. Asnjëherë nuk mora vesh se çfarë mbante në atë bohçe. Ajo nuk ndalej të pyeste njeri se kush ishte i vdekuri, burrat i hapnin rrugë që të hynte e papenguar në shtëpinë e mortit, ndërsa gratë i bënin vend te koka e dritëshumit, që të niste vajtimin me zë të thekshëm. Nuk kuptohej nga e merrte vesh ajo se kush ishte i vdekuri dhe si e kishte emrin, ishte sekreti i saj. Po të ndodhte të arrinte me vonesë, tabuti ndalej në derë të oborrit, ose në rrugë për në varreza, nëna e bënte vajtimin pak si me nxitim, por në ajrin e heshtur, në jeshilin e maleve dhe në liqenzën e prajshme ndihej një lehtësim, sikur vdekja e sfilitur më në fund të gjente prehjen e amshuar.
Ndonjëherë nëna fliste me vete, në fillim ajo vetëm luante buzët, nuk nxirrte as zë dhe as pëshpërimë, madje unë besoja se ajo nuk thoshte një gjë të caktuar, thjeshtë i linte buzët t’i pëshpëritnin fjalët ashtu siç i vinin, por unë i thash motrës një gjë tjetër, se nëna fliste me të vdekurit, motrës iu zmadhuan sytë dhe për pak ia nisi vajit. Më vonë u bë kureshtare të dinte se çfarë mund të fliste nëna me të vdekurit e saj, mua m’u desh të rrija pothuajse një natë të tërë pa gjumë, që t’i mendoja gjërat që mund t’i fliste nëna me shpirtrat e atyre që nuk ishin më. Një radhë u bëra keq, sepse nëpër terrin e natës krijova pamje që më lemerisnin. Edhe për punën e shpirtrave m’u desh të gjeja një shpjegim, sepse motra kërkonte të dinte se ku rrinin shpirtrat e atyre që vdisnin dhe në përgjithësi çfarë ndodhte me të vdekurit kur shkonin në botën tjetër. Unë jepja ca shpjegime kuturu, motra më shikonte me dyshim, pastaj rrinim një kohë të gjatë pa folur, atë e brente dyshimi se unë i sajoja shpjegimet për enigmat e botës, por nuk kishte guxim të ma thoshte. Një herë më pyeti për hijet, se ku shkonin ato, kur nuk i shihnim më, unë bëra sikur u mendova gjatë, ajo më tha se nuk dija gjë për këtë punë, se doja ta gënjeja, së fundi ia vura gishtin mbi ballë dhe ia mbajta në mes të vetullave një grimë herë, i thash t’i mbyllte sytë, pastaj i pëshpërita te veshi, se hijet që iknin nga bota, futeshin në mendjen e saj dhe që andej nuk dilnin kurrë më. Ndoshta kjo ka qenë arsyeja pse motra atë verë u bë shumë e zbehtë dhe asnjëherë nuk pranoi të dilte vetë dhe bënte shurrën nën strehën e shtëpisë.
Në të vërtetë, unë një herë e kisha dëgjuar nënën në dhomën e saj të bënte një vajtim që nuk ishte i ngjashëm me asnjë vajtim tjetër. Mbaj mend se zëri i saj vinte disi i butë, si push kadifeje, si zë që zbret nga ëndrra, ajo qante dhe këndonte, unë rrija mbas dere dhe përpiqesha t’i mbaja mend fjalët që i thoshte ajo. Sado që më vonë jam përpjekur të rrëmoj në kujtesë, nuk kam arritur t’i gjej të njëjtat fjalë që i thoshte nëna. Ajo vajtonte një dashuri të munguar, nuk ishte dashuri e humbur, ishte dashuri që nuk kishte ndodhur kurrë, një dashuri që ajo nuk e kishte gjetur askund, nëna nuk vajtonte jetën e saj, as fatin e vet, ajo vajtonte dashurinë e cila përjetësisht kishte mbetur e zbrazët, prandaj në botë vinte nata dhe prandaj dritën e dëbonte terri; prandaj shiu binte nga retë dhe prandaj dielli ikte në perëndim; prandaj yjet rrinin aq lart në qiell dhe prandaj retë shkreptinin në hava; prandaj korbat ishin të zinj dhe prandaj kishte helm në gojën e gjarpinjve. Nëna i kishte gjetur fjalët që i duheshin, kishte bërë me to një si këngë vajtimi dhe pastaj fjalët i kishte lënë të iknin pa shenjë, siç ikë rrjedha e ujit ose fishkëllima e erës, teksa unë kisha mbetur përgjithmonë jashtë dhomës së saj.
PIANISTJA
Mbrëmja letrare u mbajt në Bibliotekën Kombëtare të Kosovës, kështu ishte pagëzuar së fundi. Amfiteatri ishte veshur me dru dhe ngjante me një zbritje e shkallëzuar për në askund. Njerëzit e paktë ishin ulur në dy-tri radhët e mesit; vendet e tjera ishin të zbrazëta. Në hyrje të sallës një llambë elektrike fikej dhe ndizej pareshtur. Në tregimin tim qeni dhe njeriu ishin shtrirë nën hijen e hurmave dhe shihnin të njëjtën ëndërr. Pranë podiumit ishte vendosur një pianino e vjetër. Zbrita deri në gjysmë të sallës dhe aty u ndala i hutuar. Nuk dija pse isha aty dhe çfarë duhej të bëja. Isha gati të dilja që andej duke rendur dhe, po me atë vrap, të ikja pa kthyer kokën. Por një zonjë e bëshme, që udhëhiqte mbrëmjen më mbajti nga krahu dhe më çoi te pianistja. Ma prezantoi pianisten dhe tha se e kishte emrin Teuta. Si mbretëresha ilire! Zonja e bëshme qeshi me një sërë dhëmbësh prej protezash. Teuta nuk qeshi. Ajo kishte fytyrë të zbehtë dhe shikim pak melankolik. Nuk bënte për piano, më shumë mund t’i shkonte violina. A mund ta di, çfarë do të lexoni? Diçka që mund shoqërohet me Moxartin. Por unë do të luaj Shopenin. Ma mori mendja.
Në përgjithësi, mbrëmja letrare m’u duk qesharake dhe atë çast e urreja veten, pse nuk isha në gjendje të thosha asgjë lidhur me këtë. Pianistja Teutë vazhdoi edhe një kohë t’i binte pianos, duke u luhatur mbi tastierë dhe duke u përpjekur të krijonte një harmoni të paarritshme midis tingujve dhe ëndërrimeve të saj. Në të vërtetë, kur luante Shopenin gjithmonë i dukej vetja sikur vraponte lakuriq nëpër një fushë të gjerë, ndërsa puhiza e lehtë e pranverës e ngrinte në ajër dhe e shëtiste mbi botë. Mirëpo, kësaj radhe ëndrra nuk bënte. Tingujt e Shopenit ngjanin me ca zogj të lodhur, që binin përtokë në fluturim e sipër. Pianistja mbaroi lojën, pa e çuar në fund frazën që e kishte nisur, u mbështet me bërryla në tastierë dhe qau. Askush nuk e vërejti. Ishte kohë pas luftës dhe njerëzit mund të qanin pa ndonjë arsye.
Zbrita nga podiumi bashkë me të tjerët dhe anash ulëseve ngjita shkallët e amfiteatrit, duke mbajtur sytë te shtroja e kuqe e rrjepur nëpër cepa. Nuk kisha dëshirë të flisja me askënd. Pas meje vinte pianistja. U ktheva dhe i buzëqesha, pa e ditur përse, ndoshta vetëm për ta ngushëlluar në atë pikëllimin e saj të verdhë. Më falni, nuk ju njoha që parë, nuk e dija kush ishit. Por unë kam menduar se ju jeni i vdekur shumë kohë përpara. Sa përpara? Nuk e di, njizet-tridhjetë vjet. Unë e kam lexu romanin tuaj të parë, besoj të ketë qenë i pari, nuk e di…
Zëri i saj tani ishte i butë, si kadife e qëndisur me push ëndrrash. Pianistja u largua me hapa të shpejtë, pa e kthyer kokën prapa. Imazhi i mumies së nxjerrë nga thellësitë e shkretëtirës m’u duk për të qeshur, dhe unë qesha, sigurisht pa ndonjë arsye.
Më vonë mësova se zonja Teutë, një grua e hajthme dhe hirshme rreth të dyzetave, kishte mësuar t’i binte pianos që në fëmijëri, por pakkush e dinte se ajo e urren atë instrument, pranë të cilit e kishte kaluar shumicën e jetës. Ajo ishte e bindur se tingujt e krijuar nga Zoti dhe të shpërndarë nëpër kozmos në një harmoni të përsosur, pianoja e saj i mbledh një nga një dhe i detyron të marrin formë të gënjeshtërt. Në rininë e hershme e ëma i kishte vënë një regjim të tmerrshëm mësimesh dhe ushtrimesh, sepse, sipas bindjes së saj, fëmijët e plebenjve, siç e quante ajo shtresën punëtore dhe fshatare të shoqërisë, nuk mund të bëheshin pianiste më të mira se ajo.
(Ndërkohë, derisa Teuta vazhdonte ta urrente pianon, ai instrument-monstër u bë mundësia e saj e vetme për të hyrë në shoqëri. Duke qenë e bindur se magjia e muzikës është e lidhur ngushtë me praninë e një gruaje, ajo e përdori pianon e saj në mënyrat më të pabesueshme: bëri dashuri mbi të, urinoi mbi tastierë kur ishte e dehur, foli me të në çastet e rënda të depresionit, por nuk arriti kurrë ta hiqte nga vetja një urrejtje sfilitëse, e cila ia kishte mbufatur damarët me mllefin e zhgënjimit. Pianoja ia kishte nxirë jetën!)
Rreth dy muaj më vonë, një pasdite maji, në banesën time ra telefoni, për herë të parë pas shumë kohësh që kishte qëndruar i shurdhër në një qoshe të korridorit. Numri ishte ai që kishte qenë, edhe aparati ishte po ai. Telefoni nuk cingëroi, por zukati me një zhaurimë të mbytur, që të krijonte ndjesinë e gërricjes në muret e plasaritura të një kujtese gati të zhbërë. Ngrita receptorin dhe thashë fjalët e zakonshme. Nga matanë vinte një heshtje e gropëzuar, e përbërë nga mungesa e fjalëve dhe e zërave që ishin tretur pa gjurmë. E ula receptorin.
Pak më vonë telefoni ra sërish, tani duke krijuar një të çarë të egërsuar mbi idenë e heshtjes dhe të vetmisë. Aparati im i telefonit kishte një dritarez, ku shfaqej numri që thërriste. Aty vërejta se ishte një numër lokal, por krejtësisht i panjohur. Prapë thashë fjalët e zakonshme dhe e shtrëngova kufjen pas veshit, në mënyrë që zërin e matanshëm ta perceptoja sa më të qartë. Alo? Asgjë. Se nga dyndej një fëshfërimë, si erë shkretëtire, që të mbushte me thërrime tonike gropëzimin e heshtjes. Përreth ca sinjale të largëta, si gjilpëra me vezullim të mprehtë, shponin muret e padepërtueshme të një mase të shurdhër. Ishte një heshtje e kthyer mbrapsht, kuptimin e së cilës nuk e kapje dot. Pastaj se nga erdhën ca tinguj pianoje, që hynë ngadalë në orbitën akustike, si një vërshimë jonesh të dritësuara që dynden ngadalë drejt një horizonti të mbushur tej anës me ngjyrë purpuri.
Një çast më vonë tingujt u shtuan, u bënë më të qashtër, më depërtues, duke u futur midis heshtjes, pak me drojë dhe pak me hamendje, herë me një nanurisje të ëndërrt e herë me pulitje qepallash në një pikëlim drite, si era që përkëdhel ujin, si rrezet që shëtisin mbi bar, si pikat e vesës që spërkasin pulpat e një vajze tek ngarend livadheve, pastaj një fluturim mbi re, pastaj një valëvitje tjetër e ëndërrt mbi ngjyrat e ylberit, pastaj një aterrim i puhizës mbi petalet e luleve, pastaj një dremitje mbi një varkë në mes të liqenit, e rrethuar me diej të vegjël që kërcejnë nga një valëz në tjetrën, pastaj një dalje nga ëndrra, pastaj një asgjë e trishtë që fillon nga pragu i ëndrrës dhe shkon nderi në amshim.
Telefoni u mbyll. Nuk mund ta them sa zgjati. Arrita të identifikoja një nokturno të Shopenit dhe të përfytyroja gishtërinjtë e hajthëm që shëtisnin mbi tastierë. Pianistes nuk ia dola t’i jepja një pamje reale: ngjante më shumë me një imazh, i cili shpërbëhet sapo heq mjegullën prej tij. Ajo nuk donte të zinte një vend në hapësirë, donte të mbetej matanë, atje ku nuk arrinte asgjë tjetër, përveç përfytyrimeve: mund ta mendoja profilin e saj, me një qafë të gjatë dhe me flokët e lidhur në maje të kresë, e veshur me një rrobë të bardhë, të nëpërdukshme dhe me gishtërinjtë që lëviznin mbi tastierë gati vetvetishëm, si të shtyrë nga puhiza.
Ishte një mbrëmje vere, kur telefoni i zi ra disa herë. Kishte ditë që banesa ime ishte mbërthyer nga një heshtje e amullt, e cila nuk lëvizte nga vendi. Tani që krisma e telefonit ia dha me ulërima të ngjirura e banale, m’u duk vetja qesharak dhe i cektë, që për më shumë se dy muaj e prisja pikërisht këtë cingërimë telefoni. Në thellësi të vetes unë e ndjeja kotësinë e mjerë të situatës, por e kisha më të lehtë t’u bëja ballë shkarjeve të mia emocionale përmes një inercie të shkujdesur, sesa të kridhesha në shestime të gjata, të cilat sërish do të përfundonin në një tautologji cinike: i gëzohem gëzimit, pikëllohem nga pikëllimi, kuptimin e jetës e gjej duke kërkuar pikërisht kuptimin e jetës etj. Ç’situatë muti! Përfundimisht e kisha zhgënjyer vetminë.
Më në fund e vura receptorin te veshi dhe prita në heshtje, më gjatë se zakonisht. Nga errësira përtej, nga askund, vinte një heshtje e zgavruar, e mbushur me ca gropa të zeza, të cilat thëthinin përfytyrimet e mia. Në të vërtetë, nuk kishte asgjë që mund të sillja në kujtesë, përveçse ta krijoja vetë një pamje imagjinare: një grua që mund të ishte ulur pranë pianos, e mbështjellë me një pëlhurë të bardhë, pak më andej një perde dhe një dritare e hapur, profili i saj që nuk arrinte të merrte një trajtë, që mjegullohej sapo përpiqesha ta ravijëzoja në pamje pak më reale. Pamja ishte si një kartolinë amatore, e nxjerrë nga kujtesa dhe e ngjitur në përfytyrim. Për një çast m’u dridh dora që mbante telefonin. Po nëse ajo pianiste nuk ekzistonte fare, nëse ishte një realitet i sendërgjuar, një imazh që vetë e kisha krijuar? Matanë receptorit tani kishte zënë vend një heshtje e ngurtë, e padepërtueshme. Ndonjëherë më dukej sikur me atë grua po riktheja në jetë një dashuri të vjetër, të harruar dhe të lodhur, të përdorur gjatë, si partiturat e asaj muzikës që ajo e luante prej shumë kohësh.
Mbajta vesh edhe një copë herë, por heshtja e matanshme e kishte mbërthyer kohën që tashmë nuk matej. Dikur u dëgjua një tingull, si një pikë loti që shkëputet nga qepalla dhe bie mbi qëndismën e ëndrrës. Një tingull tjetër u shfaq më pas, i bardhë, i tejdukshëm, i qelqtë, i sedeftë, gati që të thyhej. Tingujt e tjerë, që shkëlqenin si perla, erdhën më të shpeshtë, me një renditje abstrakte, përmes vlerave të përbashkëta të intervaleve të heshtjes, si të ishin elementë kimikë, që plotësonin vendet e zbrazëta në tabelën periodike. Së fundi tingujt u rralluan, qëndruan pezull mbi masën e heshtjes dhe dikur u zhdukën njëri pas tjetrit. Në receptor u dëgjua një frymëmarrje e ngadalshme, një dyndje e ajrit, sikur pulsonte nata. Alo! Pse nuk flet? E çka me thanë? Asgja, vetëm thuaj se je aty. Këtu jam, e çka masandej? Muzika jote më pëlqen, dua të them… Unë ndihesha ma mirë, kur më ishte mbushë mendja se askush nuk e pëlqente muzikën time. Tash më duket sikur kam humbë nji pjesë të zhgënjimit tim dhe kjo më dëshpëron.
Heshtje. Prit, mos e mbyll, të flasim për diçka tjetër. Për çfarë? Për lirinë? I shoh që njerëzit gëzojnë, por mua më duket sikur nuk kuptoj asgja, sikur krejt kjo ndodh diku tjetër. Askush nuk kupton. Nëpër banesën time edhe për një kohë u enden tingujt e ikur nga muzika matanë telefonit, derisa më në fund heshtja e gjatë dhe e shurdhër ndryshoi rendin e gjërave. Në orët e gjata të pagjumësisë mendova për jetën që kisha bërë, gjithkah shihja mbeturinat e saj, askund nuk kishte mbetur diçka e tërë, vetëm copa që nuk ngjiteshin dot më.
Të nesërmen telefoni ra sërish. Duke u endur nëpër masën e shurdhër që prodhonte prania e saj në linjën e heshtur të telefonit, unë arrita të sjell në kujtesë përfytyrimin e hershëm të pianistes, gishtërinjtë e gjatë e të zbehtë, profilin e saj të krijuar nga sinestezia e tingujve ëndërrimtarë, sfondin e ajërt të prapavijës, sikur tërë pamja pluskonte në etër. Më pas heshtjen e matanshme e mbuluan tinguj të nëpërdukshëm, tinguj të butë e të valëzuar, si mëndafsh i tjerrë në ëndërr, një si endje që riniste gjithmonë nga e para: ishte e njëjta muzikë, e cila duhej të më bezdiste me përsëritjen e saj këmbëngulëse, por nuk ndodhte ashtu.
Pas pak muzika pushoi dhe në telefon u mpiks heshtja. Ajo e mori receptorin dhe në kufjen e errët u dëgjua frymëmarrja e saj e nxituar. Ngjante të kishte vrapuar gjatë nëpër një peizazh të mbuluar nga muzgu i dimrit. Tani fryma e saj vinte si një erë e ngrohtë, që shkrinte krahnezat e borës. Kam dashtë me t’pyetë, por kam frikë. Nga se ke frikë? Nuk e di… se mos tallesh me mue. Të gjithë mendojnë se gjithmonë flas gjana që nuk duhet. Nuk e kuptoj. As unë. Për shembull, unë due që njerëzit që ndigjojnë muzikën time, ta kuptojnë se nuk i prodhoj unë këta tinguj, as pianoja ime, por ato janë diku në gjithësi. Janë tinguj të përjetshëm. Unë vetëm i kërkoj dhe i gjej, ashtu siç i ka lanë Shopeni. Ai duhet të ketë qenë i lumtur, që ka arritur t’i mbledhë këta tinguj nëpër një gjithësi të paanë. Të duket se flas si e çmendur? Jo, pse? Nuk e di, besoj se kështu mendojnë njerëzit, vetëm se mue nuk ma thonë. Jo, unë nuk mendoj… Edhe diçka due me dijtë për ata që ndigjojnë muzikën time: due me dijtë a besojnë te lumturia. Çka mendon se duhet me t’thanë? Jo, asgja. Ndoshta nuk asht dashtë me e ba këtë bisedë. Nuk kuptoj pse, këtu nuk po ndodh asgja, asnjë sakrilegj. Në përgjithësi, unë nuk flas me njerëz, as njerëzit nuk flasin me mue. Ndigjojnë muzikën time që nuk e kuptojnë dhe kaq ju mjafton. Kurse unë me nokturnet e mia bredh nëpër një natë që nuk mbaron kurrë. Prapë mendoj se nuk asht dashtë me folë me ty. Due një gja prej teje: të lutem, mos e duej muzikën time, sepse ky fakt më tmerron. Çdo gjë ishte shumë më mirë kur nuk njiheshim. Ne nuk njihemi dhe nuk e kuptoj… Po pse? Sepse ti nuk ekziston, unë vetëm e gënjej veten.
Ajo heshti, por nuk e mbylli telefonin, e la diku, sepse u dëgjua një rrapëllimë e shkurtër. Ma mori mendja se ajo tani ishte ulur pranë pianos, shikonte tastierën dhe gishtat e vet të hollë e të zbehtë, ose shikonte diku matanë dritares, një dru vjeshtor që kishte filluar të rrëzonte fletët. Pas pak u dëgjuan ca tinguj të rrallë, me një kadencë që përmbyllte një frazë muzikore. Pastaj ra një heshtje e gjatë. Ajo qante. Diku në sfond u dëgjua të hapej një derë. Ajo e mbylli telefonin dhe prapa asaj heshtjeje nuk mbeti asgjë.
