Përktheu Anton Papleka
TË JESH POET
Gjithë këto vite që rrojta, më mësuan
se dhurata më e bukur
që jeta mund të të japë,
janë muzika dhe poezia,
përveç dashurisë, sigurisht.
Në një krestomaci të vjetër
që e botonte ende libraria perndorake
atë vit që vdiq Vrchlicky,
gjeta një traktat për prozodinë
dhe për zbukurimet poetike.
Pastaj vura një trëndafil në gotë,
ndeza një qiri
dhe zura të shkruaja vargje.
Le të shpërthejë flaka zhuritëse
nga fjalët,
s’ke ç’i bën në t’i djegtë gishtat !
Një metaforë e çuditshme vlen më shumë
sesa një unazë në gisht.
Mirëpo mua nuk më hyn fare në punë
Diksioneri i rimave Puchmajer.
Më kot e vrava mendjen,
i mbylla sytë me nervozizëm,
për të dëgjuar një varg të mrekullueshëm.
Në errësirë, në vend të fjalëve pashë
një buzagaz gruaje dhe në erë
pashë flokë që valëviteshin.
Dhe ky qe vetë fati im,
ta ndiqja pas duke gulçuar,
tërë jetën eca në një pikë.
VALLJA E KËMISHËVE TË BARDHA
Dymbëdhjetë këmishë vajzash
po thahen në litar,
te kraharori kanë qëndisma lulesh
si rozetat në dritaret e katedraleve.
O zot,
më ruaj nga gjithë të këqijat!
Dymbëdhjetë këmishët e vajzave
janë dashuria, loja e vajzave të pafajme
në livadhin me diell,
këmisha e trembëdhjetë, e burrit,
është martesa
që mbaron me kurorëshkelje dhe me të shtëna pistolete.
Era që fryn përmes këmishëve
është dashuria,
puhia e ëmbël që përqafon tokën,
këta të dymbëdhjetë trupa që mbufaten nga era.
Këto të dymbëdhjetë vajza që rrinë pezull në ajër,
mbi livadhin e gjelbër,
era i modelon me butësi këta trupa,
gjinjtë, ijet, baqthet :
hapuni shpejt, o sytë e mi !
Për të mos ua prishur vallen,
ulem ngadalë poshtë këmishëve
dhe kur bie nga litari ndonjëra prej tyre,
gjithë lakmi e kap me dhëmbë,
e kafshoj te vendi i gjinjve.
O dashuri, ti je për ne
si ajri që thithim, si buka që hamë.
Edhe kur zhgënjehemi,
ti mbetesh gjëja më e bukur
që na dhuruan ëndrrat.
O dashuri,
ashtu si ngjitja jonë në qiell dhe rënia e pashmangshme,
njëherazi ti je
asgjë dhe gjithçka.
Në këtë shekull të elektricitetit,
njerëzit marrosen pas klubeve të natës.
Sot dashuria pompohet në goma.
Mos qaj, mëkatarja ime, Mari-Magdalenë :
Flakët e dashurisë romantike janë shuar.
Besimi, motoçikleta, shpresa.
VAJZËS QË BANON PRANË VARREZAVE
Jam xheloz për tërë engjëjt dhe për kryqet e heshtura:
kur ti ulesh në piano, ata të mbajnë vesh;
jam xheloz për engjëjt që sillen rreth dritares së çelur,
kur ti fle në mbrëmje a ngrihesh në mëngjes.
I kam zili edhe të vdekurit në varre:
ti i sheh qirinjtë që te kryet e tyre fiken në heshtje,
i kam zili që ata janë aq afër banesës sate
dhe që ata mund të flenë aq afër teje.
KUSHTIM
A.M. Pisas
Po të shkruaj një letër, mik i shtrenjtë,
do të jetë e shkurtër.
Po a ka mundësi të dërgosh një letër atje
ku asgjë nuk mbahet mbi asgjë
dhe ku heshtja mbulon heshtjen?
Unë shkruaj me bojë simpatike,
por mjafton një hukamë
që nga fleta e bardhë
të fshihet ky shkrim i padukshëm.
Atje tutje bie briri i postës.
Shumë gjëra më mbetën pa bërë në jetë,
ti e di këtë,
dhe ja përse sot po ngutem,
po ngutem të mbërrij para se t’i marrin letrat
nga kutia postare ngjyrë portokalli.
Kutia e parë tashmë ishte zbrazur,
për shkak të errësirës nuk e pashë të dytën,
dhe tek e treta kishte një lajmërim:
letrat do të merren nga kjo kuti
vetëm ditën e gjyqit të fundit.
Nuk mund të pres kaq gjatë
dhe po më pëlqen më shumë
që këtë letër t’ia besoj lumit,
i cili do ta rrëmbejë menjëherë.
E hodha letrën në valët pranë bregut
ku kemi shëtitur së bashku vitin e shkuar,
kur mushti i plepave kishte kundërmimimin e hidhur
të flokëve të grave.
NË NJË DHOMË TË ZBRAZËT
Madje edhe korbi i përket racës së këngëtarëve.
Ky mendim më jep zemër,
kur trishtimi si një mjegull që të zë frymën,
bie mbi jetën time.
Kur je i moshuar,
ç‘i do këngët e melodishme.
Madje as bardhësinë e borës nuk e sheh dot me sy.
Megjithatë do të doja të të sillja
një pëllumb borë të bardhë.
Ti do të mbaje në duar,
ai do ta çukiste lehtë gishtin tënd.
Shpeshherë e shoh te çatia përballë
dhe do ta kisha ftuar të vinte te ne.
Fluturimi i tij na vjen nga larg,
nga këngët e dashurisë të mbretit Salomon.
Shtrëngoje me butësi pas gjirit,
është strehë e mirë për të.
Kur fluturon bashkë me pëllumbat e tjerë,
nganjëherë ai shkëlqen i tëri
si një pasqyrë në diell.
Nëse të pëlqen qetësia, ti mund të heshtësh,
buzëqesh fare thjesht
dhe para se të ikësh,
më lër një puthje në faqe
dhe pastaj një tjetër në buzë.
Sa i bezdisshëm që jam !
Më kujtohet ajo kohë kur në kinema
salla ishte më e errët sesa sot.
Filmat kishin më pak dritë dhe, veç kësaj,
dukej sikur në ekran binte shi vazhdimisht.
Kuqëlonin vetëm poçet elektrike në dyer
për ato raste kur njerëzit do t’i zinte paniku.
Në ato kohëra, të rinjtë përqafoheshin
në fund të llozhave pa dritë,
por edhe në radhën e parë të platesë.
Në buzët e vajzave shijoja
pështymën që më dehte
si lëngu i betelit të mbllaçitur
që është flakë i kuq
dhe të përvëlon gjuhën.
DRITARJA MBI FLATRAT E ZOGJVE
Atëherë kur bëhet i helmët uji,
me të cilin ujitet luleshëngjergji,
pikërisht atëherë shpërthen pranvera !
Duke depërtuar te tërë pejzat e gjalla
si një bombë me neutron,
ajo bëhet zot mbi gjithçka që gjëllin.
Vetëm guri nuk tundet nga vendi.
Mezi e ndërron paksa
Ngjyrën e tij të zymtë.
Jashtë, unë u shmangesha shpejt
pllakave që mbanin emra rrugësh,
të mbërthyera veç tek era pranverore.
Sulesha me vrap drejt një dritareje të vetme :
ajo ishte e kaltër.
Duke ardhur të më takonin,
zogjtë ma afronin mbi flatrat e tyre.
Përditë e kisha pak më pranë.
Pastaj dritarja ime u mbyll sërish.
Megjithatë unë e shoh atë herë pas here,
por vetëm kur i mbyll sytë.
Dje ia behu vjeshta.
Bistakët e rrushit janë si xhufka të praruara,
të pikturuara në perden e një trupe amatorësh
dhe qetësia që shoqëron vjeshtën,
flet me gjuhën e dhembshur të varrezave,
drejt të cilave rrjedhin ngadalë
përrenjtë e vegjël të jetës sonë.
Dhimbjen e njoh mirë,
ajo është një motër shpirtligë e kryeneçe.
Vdekja është një e fshehtë që paguhet me llahtarë.
Ka kohë që dritarja është shkatërruar
dhe zogjtë kanë fluturuar vreshtave.
Edhe një çast ta mbash vesh qetësinë,
kur syve u duket
se rrushi që ravijëzohet në degë,
dëshiron ta këpusë dikush.
Burri zgjat dorën drejt të dashurës së tij
dhe gruaja rënkon nga kënaqësia.
Nën vreshta rrjedh një lumë i lashtë.
Teksa era luan
me gjethen zëngjirur,
lumi merr me vete tërë burimet e këtij vendi
dhe i shpie deri në Hamburg,
te një det i njelmët.
VETËM NJË HERË
Vetëm një herë
vetëm një herë e pashë diellin kaq të përgjakur
dhe qysh prej asaj kohe
kurrë më nuk e pashë të tillë.
I kobshëm, ai rrokullisej në horizont
thua se dikush i kishte shqyer me shkelma
dyert e skëterrës.
Pyeta për këtë gjë në observator
dhe tashti e di përse.
Skëterrën ne e njohim, ajo është kudo midis nesh
Dhe ecën me dy këmbë.
Po parajsa?
Ndoshta parajsa është veç një buzëqeshje
që e prisnim qysh prej shumë kohësh
dhe një gojë që pëshpërit emrin tënd
dhe pastaj vjen ai çast magjepsës
kur ne harrojmë
atë tjetrën, skëterrën.
BRITMA E FANTAZMAVE
Më kot, ne kapemi pas fijeve të merimangës
dhe pas telave me gjemba.
Më kot, ne i ngulim thembrat në tokë,
për të mos na hequr rrëshqanë
në një errësirë më të thellë
sesa nata më e zezë e të gjitha netëve,
që as kurorë yjesh nuk ka.
Çdo ditë, ne takojmë dikë,
që madje pa e hapur gojën fare,
pa e ditur përse, ai na pyet :
Kur ? Si ? Çfarë do të ndodhë më pas ?
Edhe një çast të hedhësh hapin, të jesh në valle,
të thithësh ajrin erëmirë
edhe me litar në grykë!
KËNGË
Shaminë e tij të bardhë e tund
ai që dikujt i lë lamtumirën,
çdo ditë diçka merr fund,
merr fund diçka e madhërishme.
Pëllumbi postier rrah flatrat në erë
duke u kthyer në qymezin e tij,
të dëshpëruar ose plot shpresë,
gjithnjë ne kthehemi në shtëpi.
Pa fshiji lotët dhe mos qaj
dhe buzëqesh me sytë plot lot,
çdo ditë fillon diçka,
diçka e madhërishme fillon.
