Nga Arjan Peters
Përpara se të shkruante në vitin 1912 ciklin e poezive të njohura si “Jeta e Marisë”, që janë botuar tashmë të përkthyera (në holandisht) nga prifti mençurak Piet Thomas nga Leuven, Rainer Maria Rilke duhet të ketë hulumtuar një qerre me ungjij dhe piktura. Kjo grua (Maria) nuk gjeti një çast të vetëm qetësie. Qysh nga lindja e saj, u gjend e rrethuar nga engjëjt dhe apostujt, dhe e gjithë kjo trazirë vazhdoi edhe pas vdekjes së saj, deri kur vajti në vendin e saj në qiell.
Më e paqëlluar është poezia e fundit e ciklit, kur një engjëll e qorton apostullin Thomas, pasi ai erdhi me vonesë dhe qëndronte atëbotë i pikëlluar në anë të varrit, ndërkohë që vetë Maria nuk është më aty. Përkthyesi e ka harruar fare rimën në fund të poezisë, me një përjashtim të vetëm, duke na shtyrë kështu t’i vëmë më pak rëndësi formës dhe të përqendrohemi më shumë te ky engjëll plot trishtim.
Shih qefinin. Ç’e zbardh krejt,
shkëlqimin aq qartë të paprekur?
Drita e këtij trupi të pastër vetë,
sa dielli i ndritshëm lini ka mbetur.
Nuk ju befason se si është bart?
Si të jetë ende atje. S’ka lëvizur gjë.
Por qielli dridhet, lëkundet atje lart.
Bëj si unë, njeri, këndo e gjunjët n’tokë vë.
Ajo që më shqetëson mua, është se ky apostull nuk levend për heshtje dhe zi, atij i duhet të jetë i lumtur dhe të gjunjëzohet e të këndojë.
Unë vetë e kuptoj ndryshe Thomasin. Dhe për-ligjjen e qëndrimit tim, e gjej në përmbledhjen “Roja i dritës” së poeteshës shqiptare Flutura Açka (1966), djali i vetëm i së cilës (17 vjeç) vdiq nga një sëmundje e rëndë vitin e kaluar. Mes poezive të saj të përkthyera nga Roel Schuyt, unë zgjodha “Nata më e gjatë në jetë”:
Ka aritmi ora,
minutat hanë thonjtë,
vdekja jetës i hedh vargonjtë.
Ti shushamë,
e vetme zezërin në natën e zbrazët,
e hesht pikur n’zi,
e pabëzamja këmbanë,
shembur në anë,
lëshon tinguj vaji tani.
Nata më e gjatë në jetë,
natë mbet’.
Nuk shquhet asnjë dritë aty apo ndonjë lehtësim. Paqja e saj e vetme është se nuk do të ketë ndonjë engjëll që ta qortojë e ta shtyjë t’i japë fund zisë së saj.
Amsterdam, maj 2019
