Në poezinë “Dhe Krishti tha…”, Rita Petro realizon një nga aktet më të guximshme të poezisë shqipe bashkëkohore: ajo përmbys vetë gjuhën e shenjtë për të zbuluar se mëkati më i madh nuk është trupi, por hipokrizia morale.
Në këtë tekst që ndërthur sakralen me profanen, poetja ringjall episodin biblik të gruas së zënë në tradhti bashkëshortore (Gjoni, 8:7), duke e vendosur atë në realitetin tonë të shoqërisë së konsumit, të turpit publik dhe të gjykimit pa mëshirë. Krishti, që dikur ishte zëri i faljes, këtu është kthyer në dëshmitar të pafuqishëm të mizorisë njerëzore.
Ironia biblike dhe zbulimi i hipokrizisë
Petro nis me vargje që shkundin menjëherë mitin e fajit:
“…Dje më kapën në flagrancë
Në një shtrat me të dashurin,
Ata s’i njihnin mirë ato pozicione,
Por gurët i njihnin mirë, ama.”
Ky pasazh shënon një përmbysje të rendit moral. Gruaja që flet nuk është më viktimë e turpit, por zë ironik që zbulon dhunën e sistemit patriarkal. “Pozicionet” simbolizojnë jetën, dashurinë dhe lirinë e trupit; ndërsa “gurët” – instrumentet e ndëshkimit – përfaqësojnë ligjin e ftohtë të gjykimit.
Në këtë kontrast brutal, Rita Petro e zhvesh moralen nga maska e saj, duke treguar se ajo shpesh fsheh urrejtje, frikë dhe dëshirë për pushtet.
Përsëritja “Dhe Krishti tha…” funksionon si një liturgji e përmbysur, një psalm bosh që tingëllon pa dritë: Krishti flet, por askush nuk dëgjon. Fjala e tij është bërë refren i harruar i mëshirës.
Fëmijët që gjuajnë me gurë: origjina e dhunës
Në pjesën e dytë të poezisë, Petro kalon nga mëkati i të rriturve në pafajësinë e fëmijëve – dhe aty ndodh zbulesa më e thellë:
“Një pasdite vere disa fëmijë
U gjuanin me gur dy qenve,
Tek po kryenin aktin seksual.”
Kjo skenë, në dukje e zakonshme, bëhet metaforë e origjinës së dhunës njerëzore. Fëmijët, që duhet të mishërojnë pastërtinë, dalin si “diktatorët e mëdhenj të së ardhmes”.
Në këtë frazë, poetja përmbledh gjithë procesin e shndërrimit të pafajësisë në mizori, të moralit në instrument pushteti. Dhuna, mëson Petro, nuk lind nga mëkati, por nga edukimi i ndëshkimit.
Në këtë botë, mëkati nuk është akti i dashurisë – është mungesa e mëshirës. Dhe Krishti, i përsëritur si jehonë, bëhet simbol i fjalës së zbrazët, që nuk mund të shpëtojë as fëmijët, as njerëzit, as kafshët.
Trupi i përbaltur si sakrament
Në vargjet që pasojnë, Petro përshkruan një moment që shënon kulmin e poezisë:
“Bushtra nisi të japë shpirt e para
Me atë të mashkullit brenda.”
Ky imazh brutal dhe i pashmangshëm është sakramenti i përmbysur i Erosit.
Akti i dashurisë kthehet në çast vdekjeje, dhe kafsha – “bushtra” – është arketipi i femrës së ndëshkuar për trupin e saj.
Në këtë skenë, Petro rrëfen jo vetëm mizorinë njerëzore, por vetë mekanizmin e turpit, që shoqëria e përsërit në çdo formë: ndaj gruas, ndaj trupit, ndaj jetës.
Trupi që dashuron është bërë i ndaluar; dhuna që ndëshkon është bërë e ligjshme. Kështu, poezia përmbys hierarkitë morale të botës perëndimore, duke e shndërruar aktin e dashurisë në metaforë të kryqëzimit të ri.
Krishti që hesht dhe gurët që flasin
Në fund, pas përsëritjeve të Krishtit, poetes i mbetet vetëm pyetja e tmerrshme:
“Po unë si nuk po gjej një gur?!”
Kjo nuk është pyetje për të kërkuar dënim, por për të kërkuar kuptim.
Në një botë ku të gjithë janë mëkatarë dhe askush nuk pendohet, njeriu kërkon gurin për të ndier veten të gjallë — për të qenë pjesë e turmës.
Por gurët janë metafora e ligjit që ka zëvendësuar mëshirën; e zërit të Krishtit që nuk dëgjohet më.
Në këtë pikë, poezia shndërrohet në një manifest moral: ajo nuk akuzon Zotin, por njeriun — njeriun që e përdor emrin e Tij për të justifikuar urrejtjen.
Gjuha, struktura dhe estetika e rebelimit
Rita Petro përdor një gjuhë të zhveshur, konkrete, pa rimë, pa dekorim. Ajo nuk kërkon të ngjallë ndjesi estetike, por tronditje etike.
Përsëritja “Dhe Krishti tha…” e ritmon tekstin si një rit shenjtërie të humbur, duke krijuar një përplasje mes gjuhës së Ungjillit dhe realitetit brutal.
Në këtë mënyrë, poezia fiton formën e një liturgjie moderne të boshatisur nga Zoti, ku njeriu flet vetëm me gurë, jo me fjalë.
Stili i Petros është i qartë, por i ngarkuar me forcë semiotike: çdo figurë, çdo trup, çdo gur është simbol.
Në vend të “shpëtimit”, kemi një shfaqje të dështimit universal.
Ajo nuk shkruan për të qetësuar ndërgjegjen, por për ta shqyer atë.
Përfundim: Ungjilli i përmbysur i mëshirës
“Dhe Krishti tha…” është më shumë se poezi – është akuza morale e epokës sonë.
Në një botë ku predikohet dashuri, por praktikohet ndëshkim; ku Krishti është kthyer në simbol të heshtjes; ku turpi është më i fortë se dhembshuria – Rita Petro shkruan poezinë që na gjykon të gjithëve.
Ajo nuk blasfemon Zotin, por shpëton kuptimin e Tij të vërtetë: mëshirën.
Në këtë tekst, Krishti nuk flet për të falur; ai flet për të treguar sa e shurdhët është bota ndaj fjalës së dashurisë.
Dhe në heshtjen e fundit të poezisë, ne kuptojmë se ndoshta mëkati më i madh është mungesa e Krishtit brenda nesh.
“Dhe Krishti tha…” është poezi që nuk lexohet – por digjet.
Digjet si ndërgjegje, si shenjë, si kujtesë e mëshirës së humbur.
Në këtë kuptim, Rita Petro nuk është poete e mëkatit, por profeteshë e mëshirës së pamundur.
Rita Petro: DHE KRISHTI THA…
Dhe Krishti tha:
Kush nuk ka bërë asnjë mëkat
T’i gjuajë me gur kësaj gruaje!
…Dje më kapën në flagrancë
Në një shtrat me të dashurin,
Ata s’i njihnin mirë ato pozicione,
Por gurët i njihnin mirë, ama.
Dhe Krishti tha:
Kush nuk ka bërë asnjë mëkat…
Një pasdite vere disa fëmijë
U gjuanin me gur dy qenve,
Tek po kryenin aktin seksual.
Dhe Krishti tha:
Kush nuk ka bërë…
Bushtra nisi të japë shpirt e para
Me atë të mashkullit brenda.
Dhe Krishti tha:
Kush nuk…
Mashkulli vazhdonte t’u rezistonte
Këtyre dhunuesve të vegjël,
Diktatorëve të mëdhenj të ardhshëm.
Dhe Krishti tha…
Po unë si nuk po gjej një gur?!
